Sindirim sistemine yardımcı organlar, vücuda giren besinlerin ağızdaki fiziksel olarak sindirilmesinden sonra mide ve bağırsaklarda parçalanmasına ve enzimlenmesine kadar geçen süreçte destek olan organlardır. Bu organlar, karaciğer, safra kesesi, ince bağırsak, pankreas ve koledok kanalıdır. Şimdi bu organları detaylı bir şekilde inceleyelim.

Karaciğer, vücudumuzda bulunan en büyük organdır. Ağırlığı yaklaşık 1.5 kg civarında olan karaciğer, karın sağ boşluğunda yer alır. Hayati öneme sahip bu organ kendini yenileyebilme yeteneğine sahiptir. Karaciğerin üstü Glisson kapsülü ile örtülüdür ve karaciğer sağ ve sol lob olmak üzere iki kısımdan oluşur. Karaciğer, günde yaklaşık 1 litre kadar safra salgılar. Bu safra sıvısının görevi büyük yağ tanelerini küçük yağ parçalarına dönüştürerek mekanik sindirimi gerçekleştirmektir. Ayrıca, proteinlerin sindirimi sonucu oluşan zehirli amonyağı üreye dönüştürme görevini de üstlenir. Salgılanan safra, sindirim için karaciğerden çıktıktan sonra safra kesesine ve daha sonra ince bağırsağa gelir.

Safra kesesi, karaciğerin alt kısmında bulunur. Ters bir armut şekline benzeyen bu kese, içerisinde karaciğerden gelen safrayı biriktirir. Normalde akışkan olan safra burada daha koyu bir kıvama gelir. Yemek yediğimiz süreye kadar burada bekler. Yemek yediğimizde ve özellikle yağlı bir şey yediğimizde, safra kesesi kasılır ve içerisindeki koyulaştırılmış safra on iki parmak bağırsağına aktarılır. Safra sayesinde yağ ve özellikle yağda eriyen vitaminler olan A, D, E ve K vitaminlerinin emilimine yardımcı olur. Safra olmadan bu vitaminlerin emilimi gerçekleşemez.

İnce bağırsakta yiyeceklerin emilimleri ve yağların ilk kimyasal sindirimi yapılır. İnce bağırsağa gelen safra ve pankreas öz suyu yardımıyla yağların, karbonhidratların ve proteinlerin emilimi sağlanır. Yiyecekler ince bağırsakta en küçük moleküllerine kadar ayrılır. Besinlerin ayrışarak kan damarlarına geçmesi olayına emilim denir. İnce bağırsak, sindirim sistemine yardımcı organlar içerisinde besinlerin en fazla sindirildiği yerdir. Burada hem fiziksel hem de kimyasal sindirim yapılır. Bütün besinlerin kimyasal sindirimi burada son bulur. İnce bağırsak, mide ile kalın bağırsak arasında yer alır ve 5 yaşından büyük insanlarda boyu 5-6 metre arasındadır. Üç kısımdan oluşur: duodenum, jejunum ve ileum. Mideden gıdalar duodenuma pilor veya pilorik sfinkter denilen bir kas ile gelirler ve ince bağırsak boyunca peristaltizm denilen kas kasılmaları ile hareket eder.

Koledok kanalı, karaciğerde üretilen safranın on iki parmak bağırsağına taşınmasını sağlayan kanaldır. Uzunluğu yaklaşık 4 cm ve çapı 5-6 mm civarındadır. Karaciğer kanalı ile safra kesesi kanalının birleşmesinden meydana gelir. Koledokun son kısmı Oddi büzgeni adında küçük bir kas ile çevrelenmiştir. Bu kasın kasılması ve gevşemesi ile safra akımı düzenlenir. On iki parmak bağırsağına ulaştığı kısımda mukoza yüzeyinde bir kabartı meydana getirir. Ana pankreas kanalının ağzı da buraya açılır.

Pankreas tarafından salgılanan enzimler, tüm besinlerin kimyasal sindirimini gerçekleştirir. Hormon üreten bir bez olduğu gibi sindirim enzimleri de üretebilmektedir. Pankreas tarafından üretilen iç salgıya pankreas öz suyu denir. Pankreas öz suyu Virsung kanalı ile Vater kabarcığına, sonra da on iki parmak bağırsağına boşalır. Günde ortalama 1-1,5 litre pankreas öz suyu salgılar. On iki parmak bağırsağına gelen bu salgı içinde lipaz, tripsin ve amilaz bulunur. Karbonhidratlar, protein ve yağların hazmı bu enzimler tarafından sağlanır. Pankreas kana salgı yapar, insülin ve glukagon isimli hormonları salgılayarak kan şekerini düzenler. Ortalama ağırlığı 70-110 gr. kadardır. 15 cm uzunluğunda hafif kırmızımsı ve çekice benzeyen bir organdır.

Sindirim sistemine yardımcı organlar, besinlerin vücutta en verimli şekilde sindirilmesini ve emilimini sağlayan karmaşık bir ağın parçasıdır. Bu organlar arasındaki koordinasyon, vücudun enerji ve besin ihtiyaçlarını karşılamasında kritik bir rol oynar. Sindirim sistemi sağlığını korumak, genel sağlık ve iyi yaşam için esastır.